Beleggen is nog altijd de beste manier om op langere termijn vermogen op te bouwen.

Maar je kunt jezelf flink in de wielen rijden als je je laat leiden door hebzucht, angst of overmoed.

Business Insider zet de grootste en meest voorkomende missers voor je op een rij.

De grootste vijand van de belegger? Dat ben je zelf. Hebzucht, angst, ongeduld en zelfoverschatting kunnen leiden tot irrationele en daarmee riskante beslissingen. Dit zijn de 15 grootste beleggingsblunders. En zo voorkom je ze.

1. Beleggen met geld dat je niet kunt missen

De eerste vraag die je jezelf moet stellen als je overweegt te beleggen is: kan ik het mij wel permitteren? Recent onderzoek van het Nibud wijst uit dat een kwart van de Nederlanders die minder dan 2.000 euro spaargeld op de bank heeft staan, belegt. Ook van de mensen die zeggen moeilijk rond te komen, geeft een vijfde aan op de beurs actief te zijn.

Dat is riskant. Het kan namelijk flink spoken op de beurs. Beleg daarom alleen met geld dat je kunt missen, zodat je niet in geval van nood je beleggingen op een ongunstig moment moet verkopen.

Het Nibud adviseert om eerst een buffer aan te leggen om onvoorziene tegenvallers te kunnen opvangen. Heb je daarnaast nog meer spaargeld, dan kun je hier eventueel mee beleggen.

Hanteer daarnaast als vuistregel dat je geld dat je binnen vijf tot zeven jaar nodig hebt van tafel haalt en daar niet mee belegt. Het kan bij een beurscrash soms nog jaren duren voordat de beurs weer is opgekrabbeld.

2. Aan de slag gaan zonder doel en strategie

In veel artikelen worden aandelen getipt om in te beleggen. Maar eigenlijk gaan hier nog enkele stappen aan vooraf:

  • Een doel formuleren.
  • Vaststellen wanneer dat doel moet worden behaald (beleggingshorizon).
  • Bepalen hoeveel geld je kunt inleggen.
  • Vaststellen hoeveel risico je kan en wil lopen.
  • Een strategie uitstippelen.
  • De verdeling over verschillende beleggingscategorieën bepalen.

Aandelenselectie is dus geen startpunt, maar het sluitstuk van een denkproces. Zomaar beleggen zonder doel en strategie is een recept voor mislukking, want het leidt tot ondoordachte, impulsieve besluiten.

Neem ook geregeld je portefeuille onder de loep om te checken of je beleggingen nog in de pas lopen met je strategie. Door stijgende koersen kunnen sommige aandelen (of cryptomunten) een hogere weging hebben dan je oorspronkelijk van plan was, waardoor je ongemerkt teveel risico gaat lopen.

3. Te laat beginnen

De beurzen stijgen historisch gezien met gemiddeld 7 tot 8 procent per jaar. Na aftrek van kosten en belastingen is dat zo’n 5 procent per jaar. Hoe eerder je begint met beleggen, hoe meer je kunt profiteren van het zogeheten rente-op-rente effect. De winst die je maakt kun je immers weer opnieuw beleggen, waardoor je ook daar weer winst op kan maken, enzovoorts.

Stel dat je nu met 10.000 euro gaat beleggen en hierop een gemiddeld rendement van 5 procent per jaar behaalt, dan is je inleg over twintig jaar aangegroeid tot 26.533 euro. Zou je pas in 2031 starten, dan is dat maar 16.289 euro: een verschil van ruim 10.000 euro; je complete oorspronkelijke inleg.

Lees ook: Zo rijk kan je worden, als je €1.000 gedurende 5 jaar, 10 jaar, 20 jaar of 50 jaar belegt en de tijd voor je laat werken

4. Te hoge kosten betalen

De omgekeerde systematiek geldt voor kosten. Deze gaan rechtstreeks van je rendement af. Stel dat je 10.000 euro belegt in een beleggingsfonds dat jaarlijks 1 procent kosten inhoudt, terwijl je ook in een ETF had kunnen stappen die 0,3 procent rekent, dan zou je na tien jaar, bij een vergelijkbaar rendement, bijna 700 euro extra aan kosten kwijt zijn.

Er zijn fondsen waarbij de hogere kosten worden terugverdiend door een hoger rendement, maar dat is lang niet altijd het geval. Bedenk: de kosten zijn een gegeven, de rendementen onzeker.

5. Niet precies weten wat je koopt

Veel beleggers kopen aandelen, cryptomunten of andere beleggingsproducten zonder te weten wat deze precies inhouden. Ze horen een goed verhaal en plaatsen meteen een order. Dat gaat vaak mis, want als je het verdienmodel en de risico's van een bedrijf of cryptomunt niet begrijpt, hoe kun je dan beoordelen of je een goede prijs betaalt en niet onnodig veel risico loopt?

Als je niet in staat bent om in eigen woorden aan een ander te vertellen waarin je belegt, kun je deze belegging beter mijden.

6. Onvoldoende spreiding aanbrengen

Waar veel beleggers de mist mee ingaan, is dat ze zich beperken tot een handvol aandelen waar ze in geloven. Komt de voorspelling uit, dan kun je mooie rendementen behalen. Maar als het tegenzit, kan één aandeel je complete portefeuille omlaag trekken.

Wil je dit voorkomen, verdeel dan je geld over diverse aandelen. Spreid ook over verschillende sectoren, want soms krijgt een hele branche ervan langs.

Een eenvoudige manier om te zorgen voor een gevarieerde portefeuille is door een indexfonds (ETF) te kiezen die een aandelenindex volgt. Deze belegt automatisch in verschillende sectoren en de kosten zijn vaak relatief laag.

Voor maximale risicospreiding is het verstandig om ook een deel van je vermogen in andere beleggingscategorieën te steken, zoals obligaties, goud, vastgoed, crypto’s of crowdfunding.

Lees ook: 10 vragen over beleggen in ETF’s, hét must-have product voor elke particuliere belegger

7. Ongeduldig zijn

Beleggen doe je voor de langere termijn. Veel beleggers verwachten dat een aandeel waar ze vol overtuiging instappen meteen de weg omhoog vindt. Maar het kan soms lang duren voor de waarde eruit komt.

Neem het aandeel Facebook. Vlak na het beursdebuut in 2012 halveerde de koers bijna van 38 naar 17,73 dollar. Wie dan was uitgestapt, had een enorme koerswinst misgelopen. Want de koers staat nu op ruim 340 euro: bijna een vertienvoudiging ten opzichte van de openingskoers dus.

8. De markt proberen te timen

Op het dieptepunt instappen en op het hoogtepunt weer eruit. Het lijkt kinderlijk eenvoudig. Maar het is vrijwel ondoenlijk om de markt goed te timen. Anders hadden al die beleggingsadviseurs nooit meer hoeven werken.

Er kunnen altijd onverwachte gebeurtenissen plaatsvinden die een grote impact hebben op de markt, zoals de uitbraak van de coronapandemie. Bovendien kunnen beleggers irrationeel reageren, waardoor de koersen zich anders gedragen dan je had voorspeld.

Leg je er daarom bij neer dat je nooit precies weet wanneer het omslagpunt van een beurskoers is. De meest effectieve manier om timingfouten te voorkomen is door gespreid in te leggen, met een vast bedrag. Staat de beurs hoog, dan kun je voor die 200 euro wat minder aandelen kopen dan wanneer de beurs laag staat. Op die manier worden uitschieters naar boven en beneden gedempt.

9. Sociale bevestiging

Een beurscrash is het ideale instapmoment, zou je zeggen. Toch zijn er veel beleggers die dan in paniek uitstappen en hun geld aan de zijlijn parkeren tot de aandelenmarkten weer zijn hersteld. Zij lopen veel geld mis, want de beurzen zijn tot nu toe elke grote klap weer te boven gekomen.

Dat geldt ook voor beleggers die enthousiast achter cryptomunten of meme-aandelen aan hollen die al een mooie rit omhoog achter de rug hebben. Ze hopen een graantje mee te kunnen pikken van de hype, maar komen er later achter dat ze vlak voor de top zijn ingestapt.

In beide gevallen is sprake van een beruchte psychologische valkuil die ‘sociale bevestiging’ wordt genoemd. Dit houdt in dat beleggers iets doen omdat anderen dat ook doen. Kuddegedrag dus.

Wie belegt doet er verstandig aan om zijn verstand te gebruiken. Laat je goed informeren, vorm je eigen mening en durf ook eens tegen de stroom in te zwemmen.

10. Hang naar bevestiging

Een andere veel voorkomende denkfout is de zogeheten 'confirmation bias'. Dit is de natuurlijke neiging van mensen om op zoek te gaan naar bevestiging van een eerder ingenomen standpunt.

Dit leidt tot selectieve waarneming. Aan informatie die onze visie bevestigt hechten we veel waarde, terwijl we nieuws dat daar lijnrecht tegenin gaat onbewust negeren of bagatelliseren. Geloof je bijvoorbeeld sterk in de bitcoin, dan zul je voorspellingen dat de koers weer gaat opveren eerder in je geheugen opslaan dan kritische tegengeluiden.

Wil je voorkomen dat je op basis van verkeerde informatie een besluit neemt, sta dan ook open voor berichten die jouw aanname ontkrachten en houd altijd in je achterhoofd dat je het weleens bij het verkeerde eind kan hebben.

11. Zelfoverschatting

Heb je op een verjaardagsfeest weleens iemand horen vertellen over zijn mislukkingen op de beurs? Grote kans van niet. Veel beleggers leiden aan zelfoverschatting. Ze beschouwen zichzelf als een bovengemiddeld goede belegger en schatten de kans dat hun voorspelling uitkomt hoger in dan objectief gezien zou moeten. De werkelijkheid is echter dat we niet allemaal hoogvliegers zijn. Bovendien hebben beleggers vaak de neiging om hun eigen kwaliteiten te overschatten en de factor geluk te onderschatten.

Zelfoverschatting kan ertoe leiden dat je te veel risico's gaat nemen. Bovendien leidt een diepe overtuiging dat je de markt kunt verslaan vaak tot overmatig handelen en daarmee tot hogere kosten.

Wees daarom kritisch over je eigen prestaties. Is het aan jouw geniale inzicht te danken dat jouw beleggingen het goed doen of bewegen ze gewoon mee met de markt?

12. Verliesaversie

Niets is zo moeilijk als verlies nemen. Volgens de Autoriteit Financiële Markten is de psychologische impact van verlies zelfs twee keer zo groot als de impact van winst: 100 euro verliezen doet net zoveel pijn als de hoeveelheid plezier die het geeft als je 200 euro winst behaalt.

Door dit mechanisme zullen beleggers eerder bereid zijn om winstgevende aandelen te verkopen dan bleeders. Zij lopen dan het risico dat de verliezen steeds verder oplopen bij aandelen die een terechte afstraffing hebben gekregen.

Vind je het lastig om verlies te nemen, bedenk dan dat als de koers halveert, deze daarna met 100 procent moet stijgen om weer break even te draaien.

13. Bleeders bijkopen

Een uitvloeisel van verliesaversie is bleeders bijkopen, in de hoop zo het gemiddelde verlies op dit aandeel te dempen. Deze strategie werkt alleen als je goed gokt, maar dat weet je vooraf helaas nooit.

Meestal is een forse koersdaling een signaal dat er iets aan de hand is met het bedrijf of de markt. Probeer daarom eerst de reden van de afstraffing te achterhalen.

14. Onbekend maakt onbemind

Beleggers hebben een voorkeur voor binnenlandse aandelen of aandelen van bekende bedrijven. Dat geeft een veilig gevoel. Maar veilig is die keuze allerminst: het leidt vaak tot een onevenwichtige en slecht gespreide portefeuille en dat vergroot het risico op forse koersschommelingen en onnodige verliezen.

Probeer daarom je blik te verbreden. Met een beleggingsfonds of ETF kun je markten bespelen die voor jou minder bekend zijn, zonder dat je daar omkijken naar hebt.

15. Teveel vertrouwen op autoriteit

Veel beleggers hechten veel waarde aan autoriteit. Als een analist of bekende belegger een sector of aandeel tipt, volgen ze dat advies blind op, zonder zelf na te denken. Bedenk dat ook experts het mis kunnen hebben. Meer hierover lees je in dit artikel.

Lees meer over beleggen en vermogen opbouwen